Bruxelles- Mặc dù có sự bất đồng lớn về kế hoạch đảm bảo an ninh mà Ukraine yêu cầu trước khi tham gia vào tiến trình hòa bình với Nga, Hoa Kỳ vẫn bỏ ngõ tư cách thành viên NATO của nước này.
Vì vậy, khi tiếp đón Thủ tướng Anh Keir Starmer tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump cho biết ông ủng hộ Điều 5 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, trong đó có Điều khoản Phòng thủ tập thể giữa các đồng minh. Tổng thống Trump phát biểu rằng ông không nghĩ NATO có lý do gì để phải dùng đến nó và ông cũng nhấn mạnh thêm rằng Hoa Kỳ đang phải trả “một phần không tương xứng” trong việc đóng góp chi tiêu của NATO.
Tuy nhiên, cuộc tranh cãi gay gắt giữa ông Trump và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky vào ngày 28 tháng 2 đã làm dấy lên nỗi lo ngại về việc quân đội Hoa Kỳ sẽ rút khỏi Lục địa già châu Âu, nơi mà nhiều quốc gia (nếu không muốn nói là hầu hết) cho đến nay vẫn tin tưởng dựa vào Hoa Kỳ để đảm bảo an ninh cho họ. Cuộc tranh luận về việc thành lập “hệ thống phòng thủ châu Âu” do đó trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Nhưng để làm được điều đó, chúng ta vẫn cần phải tự trang bị cho mình phương tiện và vũ khí cần thiết.
Do đó, kế hoạch “Tái vũ trang châu Âu” đã ra đời, những phác thảo chung của kế hoạch này đã được Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu công bố. Điều này cho thấy vai trò của Chủ tịch Ủy Ban châu Âu đóng vai trò ngày càng lớn trong các vấn đề quốc phòng, mặc dù theo các hiệp ước hiện hành những vấn đề này chỉ thuộc trách nhiệm của các quốc gia thành viên.
Châu Âu đang phải đối mặt với mối nguy hiểm rõ ràng và cấp bách ở mức độ mà không ai trong chúng ta từng trải qua trong cuộc sống trưởng thành của mình” và “tương lai của một nước Ukraine tự do và có chủ quyền, của một châu Âu toàn vẹn và thịnh vượng đang bị đe dọa.
Kế hoạch “tái vũ trang châu Âu” nhằm mục đích tăng chi tiêu quốc phòng lên 800 tỉ euro, trong đó 150 tỉ euro sẽ được phân bổ dưới hình thức cho vay. Như vậy, 27 quốc gia thành viên EU có thể dùng số tiền này để đầu tư vào các năng lực được coi là chủ chốt và quan trọng trong hệ thống phòng thủ quốc gia của từng thành viên, chẳng hạn như phòng không, máy bay không người lái, tác chiến chống máy bay không người lái, pháo binh và phòng thủ tên lửa.
Điểm thứ hai của kế hoạch này quy định miễn trừ các quy tắc của Hiệp ước bằng cách tăng chi tiêu quân sự lên đến 3%. Điều này sẽ cho phép các quốc gia thành viên tăng chi tiêu quốc phòng mà không gây ra thủ tục thâm hụt ngân sách. Và nếu họ tăng trung bình 1,5% GDP, điều này có thể tạo ra một ngân sách gần 650 tỷ euro chi tiêu trong vòng vòng bốn năm tới.
Một lựa chọn khác là sử dụng các quỹ đóng góp chung được dành cho việc thu hẹp khoảng cách kinh tế – xã hội giữa các nước trong Liên minh để sử dụng cho chi tiêu quốc phòng. Tổng số tiền có thể lên tới 392 tỉ euro cho giai đoạn 2021-27. Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban Liên minh châu Âu Von der Leyen không nêu rõ số tiền cần huy động cho đầu tư quốc phòng là bao nhiêu.
Cuối cùng, kế hoạch này dự kiến sử dụng thêm hai đòn bẩy khác để huy động vốn từ tư nhân. Khoản tiền thưởng này nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng Ngân hàng Đầu tư Châu Âu [EIB] cho các dự án quốc phòng. Điều mà cho đến nay, việc sử dụng nguồn kinh phí này vẫn chưa được phép sử dụng theo các quy tắc của Liên minh châu Âu. Đối với ý tưởng này, vấn đề cần thiết là phải thiết lập một ủy ban quản lý, giám sát và đầu tư để hướng dòng tiền từ tư nhân vào lĩnh vực quốc phòng.
Các vấn đề này sẽ được thảo luận tại Hội nghị thượng đỉnh bất thường của các nguyên thủ quốc gia và chính phủ EU tại Brussels vào ngày 6 tháng 3 và sẽ đưa ra quyết định chính thức vấn đề này.